دکتر خشایار پیکر در گفت‌و‌گو با ره‌آوردمهر:
دکتر خشایار پیکر گفت: نگهداری از حیوانات خانگی بسیار کار حساس و پرمسوولیتی است و فقط به شکل تفریح و سرگرمی به آن نمی‌شود نگاه کرد، بلکه نیاز به صرف وقت و هزینه مالی بالا دارد و تا حدودی از آزادی‌های فرد کاسته خواهد شد. در ضمن باید قبل از این کار کل جوانب آن را در نظر گرفت و محیطی مناسب برای نگهداری حیوان انتخاب نمود تا هم حقوق و آزادی حیوان حفظ شود و هم جلوی آلودگی محیط زندگی افراد خانواده گرفته شود.
ره‌آوردمهر پیرامون نگهداری از حیوانات خانگی با دکتر خشایار پیکر، دانش‌آموخته رشته دکترای حرفه‌ای دامپزشکی با حدود 22 سال سابقه فعالیت در عرصه دامپزشکی به گفت‌و‌گو نشست که در ادامه پی می‌گیریم؛ مهر بورزید و با ما همراه باشید.
به نظر شما داشتن حیوانات خانگی چه فواید و چه مضراتی دارد؟
در نگهدای حیوانات خانگی مزایای عاطفی غیر قابل انکاری وجود دارد ولی با این حال حیوانات خانگی نیاز به آموزش صحیح و نگهداری درست و بهداشتی دارند و همان‌طور که می‌تواند مزایای عاطفی داشته باشد، در اثر فوت و از دست رفتن حیوانات خانگی بعد از چند سال نگهداری و ایجاد رابطه عاطفی با آنها آسیب‌های روحی و روانی فراوانی به صاحب حیوان وارد خواهد شد.
نگهداری حیوانات خانگی افزایش مسوولیت برای افراد خانواده را در پی دارد، دقیقا مانند یک کودک خردسال که حتی مسافرت و همه برنامه‌های اجتماعی شما را می‌تواند تحت تاثیر خود قرار بدهد. مثلا برای رفتن به یک سفر ساده شما باید حیوان خانگی خود را همراهتان ببرید که آن هم با مشکلات فراوانی همراه است، اگر حتی با اتومبیل خود به سفر بروید باید در مسافت‌های طولانی هر چند ساعت یکبار بایستید و به حیوان استراحت بدهید تا دچار استرس حمل و نقل و مشکلات دیگر نشود. اگر با هواپیما و قطار به مسافرت بروید باید هماهنگی لازم را قبل سفر انجام داده و حیوان خود را در باکس مخصوص تحویل قسمت بار بدهید و حتی در سفرهای خارجی نیاز به گرفتن برگه قرنطینه و تایید سلامت حیوان توسط سازمان دامپزشکی است و در غیر این صورت قابل انتقال به کشور مقصد نیست و یا باید قبل از سفر حیوان خانگی خود را به پانسیون حیوانات تحویل داده و متحمل هزینه‌های نگهداری پانسیون بشوید که البته در انتها حیوان خانگی شما به احتمال زیاد دچار مشکلات روحی و افسردگی خواهد شد.
در ضمن نگهداری حیوانات خانگی بخصوص برای افراد مسن و یا تنها به عنوان یک همدم و سرگرمی دارای مزایایی نیز هست ولی افراد قبل از اقدام به این کار باید با مشکلات نگهداری حیوانات خانگی نیز آشنا باشند تا در ادامه دچار مشکل نشوند.
چه بیماری‌هایی بین انسان و حیوانات خانگی مشترک است و آیا این بیماری‌ها می‌تواند برای انسان خطرآفرین باشد؟
بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوانات بر اساس عامل ایجاد بیماری به چند گروه زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:
بیماری‌های باکتریایی بیماری‌های ویروسی بیماری‌های انگلی بیماری‌های قارچی
در ادامه سعی می‌کنم به طور خلاصه به برخی از این بیماری‌ها که شایع‌تر و خطرناک‌تر هستند، اشاره کنم.
بیماری هاری:
این بیماری یک بیماری ویروسی است و یکی از بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان بوده که ویروس آن از طریق بزاق هار و از محل گازگرفتگی و یا چنگ‌زدگی (گربه) وارد بدن انسان شده و به سمت اعصاب انتهایی در ماهیچه‌ها رفته و شروع به تکثیر می‌کند و با علائمی مانند تب، لرز، سردرد، ضعف، درد عضلانی، اشکال در بلع و همچنین سوزش، گزگز و مورمور در محل گازگرفتن همراه است و حتی می‌تواند باعث مرگ انسان شود.
بیماری توکسوپلاسموز:
یک بیماری انگلی بوده و بیشتر در اثر تماس افراد با مدفوع گربه رخ می‌دهد. با علائمی مانند درد عضلانی و تورم غدد لنفاوی و حتی در برخی از بیماران با مشکلات چشمی همراه است و در خانم‌های باردار می‌تواند باعث مشکلاتی در جنین و حتی سقط جنین شود.
عفونت‌های قاچی:
این عفونت‌ها به شدت مسری بوده و عامل آن می‌تواند بدون میزبان زنده بماند و از حیوان به انسان منتقل شود.
کرم‌های لوله‌ای:
شایع‌ترین انگل داخلی گربه این کرم‌های لوله هستند و طول آنها به 10 سانتی متر می‌رسد. گربه‌های مسن بیشتر به کرم‌ها آلوده می‌شوند و بچه گربه‌ها با خوردن شیر مادر آلوده دچار این بیماری می‌شوند. گربه‌های آلوده سالانه 10 هزار کودک را در سراسر جهان آلوده می‌کنند که در نهایت باعث نابینا شدن انسان می‌شوند.
کمپیلو باکتر:
یک بیماری باکتریایی بوده که از سگ و گربه آلوده به انسان منتقل شده و مهم‌ترین عامل اسهال در انسان و حیوان است.
حساسیت‌های پوستی و تنفسی:
این حساسیت‌ها در اثر ریزش مو و پر حیوان خانگی ممکن است در انسان ایجاد شود. البته حساسیت بدن انسان و سیستم ایمنی فرد ممکن است نسبت به بزاق یا ادرار و یا مدفوع حیوان هم ایجاد شود.
بیماری آنفولانزای پرندگان:
یک بیماری ویروسی بوده و در انسان با علائمی مانند تب، درد عضلانی، سرفه و سردرد همراه است و از پرندگان به انسان منتقل می‌گردد و حتی در برخی از موارد با تنگی نفس نیز همراه است.
برای پیشگیری از ابتلا به بیماری چه راهکارهایی وجود دارد؟
در مورد اکثر بیماری‌های مشترک بین انسان و دام بهترین راه پیشگیری رعایت بهداشت و واکسیناسیون حیوان خانگی علیه آن بیماری‌ها است.
رعایت بهداشت در واقع به معنی نظافت حیوان خانگی و چکاپ دوره‌ای حیوان توسط دامپزشک و درمان بیماری‌های حیوان در صورت بروز است.
در ضمن باید حیوانات را به صورت دوره‌ای واکسیناسیون کنیم مثلا سگ‌ها و گربه‌ها بسته به شرایط نگهداری باید واکسن هاری دریافت کنند و صاحبان آنها نیز اگر دچار گازگرفتگی توسط حیوان خانگی خود شوند باید با مراجعه به مراکز درمانی واکسن و سرم ضد هاری دریافت کنند زیرا بیماری هاری یک بیماری ویروسی بوده و از طریق گزش حیوان آلوده می‌تواند انسان را آلوده کرده و به سیستم عصبی انسان آسیب رسانده و در نهایت باعث مرگ فرد مورد نظر شود. در بیشتر موارد صاحب حیوان خانگی تصور می‌کند چون حیوان خانگی در منزل نگهداری می‌شود پس آلوده به هاری نمی‌شود، در حالی‌که این بیماری در اثر تماس حیوان خانگی شما با بزاق حیوان آلوده در بیرون از منزل ممکن است به راحتی ایجاد شده و به شما منتقل شود و یا برخی تصور می‌کنند این بیماری توسط گربه ها به انسان منتقل نمی‌شود چون گربه‌ها گاز نمی‌گیرند در حالی‌که این تصور غلط است زیرا گربه ها دائما پنجه‌های خود را لیس می‌زنند و آنها را آلوده به بزاق خود می‌کنند و در اثر چنگ زدن می‌توانند انسان را بیمار کنند.
در ضمن حیوانات خانگی باید به صورت دوره‌ای علیه انواع انگل‌های داخلی و خارجی دارو دریافت کنند، این انگل‌ها بخصوص در فصول بهار و تابستان در اثر رفتن به محیط‌هایی مانند پارک و باغ وارد بدن حیوان شده و به راحتی به انسان منتقل شده و می‌تواند محیط زندگی شما را آلوده به انواع انگل‌های خارجی مثل شپش‌ها، جرب‌ها و یا انگل‌های دستگاه گوارش نمایند که برای پیشگیری از این موارد باید حیوان به صورت دوره‌ای دارو دریافت کرده و به موقع حمام داده شود و در ضمن از تماس با مدفوع حیوان جلوگیری شود. به‌طور کلی رعایت بهداشت حیوان و انسان جلوگیری از تماس حیوان با مواد خوراکی انسان و جلوگیری از تماس انسان با مدفوع حیوان خانگی بسیار مهم وکاربردی در پیشگیری از بروز بیماری‌ها است.
لطفا بفرمایید تغذیه درست حیوانات خانگی چگونه است؟
بزرگترین نگرانی صاحبان حیوانات خانگی این است که چه غذایی مناسب حیوان خانگیشان است. البته این مساله بیشتر در مورد صاحبان سگ و گربه صدق می‌کند. زیرا صاحبان پرندگان زینتی راحت‌تر می‌توانند غذای مناسب پرنده خود را تهیه کرده و در اختیارش قرار بدهند. این افراد بیشتر از دانه‌های غلات برای تغذیه حیوان خود استفاده می‌کنند که البته برای تامین کلیه نیازهای پرنده مناسب نیست زیرا پرندگان علاوه بر دانه غلات نیاز به اسیدهای آمینه – مواد معدنی و ویتامین‌های مختلف دارند که لازم است در کنار دانه غلات از مکمل‌های مختلف معدنی ویتامینه به همراه اسیدهای آمینه برای تغدیه پرنده استفاده شود. این مکمل‌ها به صورت پودر و یا محلول در داروخانه‌های دامپزشکی و برخی از پت شاپ‌ها به فروش می‌رسند. در تغدیه این حیوانات فقط می‌توان از سبزیجات و میوه‌ها در کنار این مواد استفاده کرد و از غذاهای چرب که انسان از آن تغذیه می‌کند نباید استفاده نمود زیرا پرندگان دارای کبد کوچک و حساس هستند.
در مورد سگ‌ها و گربه‌ها معمولا افراد مختلف از سه روش تغدیه‌ای متفاوت استفاده می‌کنند:
دسته اول معمولا از غذایی که برای خودشان تهیه می‌کنند برای تغدیه حیوان خانگی خود استفاده می‌کنند مانند انواع چلو خورشت‌ها و فست فودها که این کار البته بسیار اشتباه بوده و اکثر این غذاها دارای چربی بالا بوده و باعث بروز بیماری‌های گوارشی مثل گاستریت معده و کبد چرب در سگ‌ها و گربه‌ها می‌شود. در ضمن باعث عادت نادرست حیوان به این غذاها شده و امکان تغییر این عادت برای حیوان تقریبا غیرممکن خواهد بود.
دسته دوم افرادی هستند که از غذاهایی مانند گوشت و مرغ و استخوان خام یا پخته برای تغذیه حیوان استفاده می‌کنند. البته گوشت و مرغ خام چون باعث عفونت دستگاه گوارش می‌شود غذای مناسبی برای این حیوانات نیست و بهتر است از گوشت و استخوان پخته که درست تهیه و نگهدای شده است، استفاده شود که دچار فساد و آلودگی میکروبی نباشد. البته برای تامین ویتامین‌ها و مواد معدنی باید از مکمل‌های مخصوص این حیوانات در کنار این غذاها استفاده شود.
دسته سوم افرادی هستند که از غذاهای خشک و کنسروهای مخصوص این حیوانات برای تغذیه آنها استفاده می‌کنند که البته این غذاها باید از برندهای معتبر و مورد تایید سازمان دامپزشکی باشد و شماره پروانه تولید دامپزشکی داشته باشد و در ضمن به تاریخ تولید و انقضای آن در زمان خرید توجه شود. امروزه اکثر برندهای خارجی این غذاها یا تقلبی بوده و یا دارای تاریخ تولید و انقضای مناسب نیست و به صورت قاچاق با نگهداری نامناسب وارد کشور می‌شود بنابراین بهتراست از برندهای معتبر داخلی استفاده شود و در کنار آنها از مکمل‌های ویتامینه و معدنی مناسب نیز استفاده گردد.
در نهایت من تغذیه با گوشت و استخوان پخته مرغ و گاو و گوسفند و یا تغذیه با غذاهای خشک و یا کنسروهای داخلی معتبر را در کنار مکمل‌های تغذیه‌ای مناسب پیشنهاد می‌کنم.
اگر خاطره جالبی از معالجه حیوان خانگی دارید، لطفا بفرمایید.
حدود یک سال پیش یکی از دوستان یک توله سگ تریر را به منزل آورد و از آن نگهداری می‌کرد و همه کارهای درمانی و واکسیناسیون این حیوان را من انجام می‌دادم، بسیار سگ آرام و دوست‌داشتنی بود. تا اینکه دوستم از کارهای زیاد و کثیف کاری این حیوان در آپارتمان خسته شد و عید امسال با هماهنگ کردن یک سفر خانواده خود را راضی کرد که سگ مورد نظر را به کارگاه یکی از دوستانش که البته خواهر و برادرهای سگ در همانجا نگهداری می‌شدند، ببرد. خود این سگ هم در بدو تولد در همین کارگاه نگهداری می‌شد. دوستم پیش خودش فکر می‌کرد در آنجا با وجود سگ‌های دیگر و فضای باز و آزاد سگش زندگی راحت‌تری خواهد داشت.
بعد تعطیلات عید به من زنگ زد و گفت کلیه سگ‌های موجود در کارگاه به همراه سگ خودش آلوده به انگل جلدی شده‌اند و ازمن خواست آنها را درمان کنم. با مراجعه به کارگاه انتظار داشتم حداقل سگ دوستم خیلی آرام باشد و مثل همیشه مشکلی با تزریق دارو نداشته باشد ولی تمامی سگ‌های کارگاه که پنج عدد بودند را خیلی راحت ویزیت و تزریق نمودم و متاسفانه سگ دوستم خیلی عصبی بود و هیچ‌گونه همکاری برای تزریق نمی‌کرد و حتی چندین بار صاحبش را گاز گرفت و در نهایت سه نفری موفق به تزریق دارو برای این حیوان شدیم. در آنجا متوجه شدم که سگ دوستم به علت تغییر محل زندگی و کثیفی محیط و عدم حمایت افرادی که قبلا از او نگهداری می‌کردند، دچار ناراحتی عصبی و افسردگی شده است.
چند روز بعد باز دوستم زنگ زد و با مراجعه به کارگاه متوجه شدم به علت تغییر بهداشت غذایی دچار اسهال خونی شده است.
بنابراین متوجه می‌شویم نگهداری حیوانات خانگی کاری پر دردسر و پر مسوولیت است و به راحتی نمی‌توان حیوان را از یک آپارتمان با یک شرایط نگهداری خاص به یک محیط باز آلوده منتقل کرد.
و سخن آخر:
نگهداری از حیوانات خانگی بسیار کار حساس و پرمسوولیتی است و فقط به شکل تفریح و سرگرمی به آن نمی‌شود نگاه کرد، بلکه نیاز به صرف وقت و هزینه مالی بالا دارد و تا حدودی از آزادی‌های فرد کاسته خواهد شد. در ضمن باید قبل از این کار کل جوانب آن را در نظر گرفت و محیطی مناسب برای نگهداری حیوان انتخاب نمود تا هم حقوق حیوان و آزادی او حفظ شود و هم جلوی آلودگی محیط زندگی افراد خانواده گرفته شود. بنابراین به عقیده من برای سگ‌ها و گربه حیاط و یا باغ به همراه یک محیط مسقف مستقل جهت نگهداری از آنها لازم است و برای نگهداری پرندگان زینتی نیاز به یک محیط مسقف با نور کافی و دمای مناسب می‌باشد و نگهداری در قفس اصلا پیشنهاد نمی‌شود. در ضمن اعمالی مانند عقیم کردن حیوانات خانگی برخلاف حقوق حیوانات بوده و زندگی طبیعی آنها را مختل می‌کند. همچنین اگر تصمیم دارید حیوان خانگی را به صورت موقت نگهداری کنید، باید به فکر فرد جایگزینی برای خود باشید که دقیقا در شرایطی مشابه خودتان بعد از شما از حیوان نگهداری کند. تا شرایط روحی و جسمی حیوان دچار مخاطره نشود.
در پایان از نشریه ره‌آورد مهر، مدیر مسوول و سردبیر محترمشان کمال تشکر را دارم که این فرصت را در اختیار اینجانب قرار دادند تا بتوانم در خدمت شما عزیزان باشم.
